Overlast tegengaan met gedragsaanwijzingen

Herrie, intimidatie en bedreigingen, een tuin vol rotzooi, blaffende honden, problemen door drugsgebruik, stank en geschreeuw. Overlast van buren is voor veel Nederlanders een probleem. Volgens het Woononderzoek 2012 van het Centraal Bureau voor de Statistiek heeft 6 procent van de bewoners in ons land “vaak” overlast van omwonenden. In een aantal regio’s loopt dit op tot 9 procent. Daarnaast zegt 16 procent “wel eens” overlast te ervaren. In een aantal regio’s ligt dat rond de 22 procent. Het merendeel van de woningcorporaties heeft beleid ontwikkeld hoe met deze burenoverlast om te gaan. Dat varieert van huisbezoek, een gesprek met de wijkagent tot buurtbemiddeling. In veel gevallen werkt dit prima, maar in sommige situaties niet goed genoeg.

Dat blijkt ook uit de Treiteraanpak, een nieuwe, intensieve vorm van samenwerking tussen de Amsterdamse gemeenten, politie en woningcorporaties. Dit jaar zijn 79 zaken voor deze aanpak aangemeld. Daarbij gaat het niet om gewone burenruzies, maar om structurele treiterijen en bedreigingen. Om jarenlange intimidatie als “Ik weet je te vinden” en ontlasting door de brievenbus. De ernstigste vijf treiteraars zijn in Amsterdam nu in handen van het gemeentelijk Top 10-team. Uiteindelijk leidt de treiteraanpak meestal tot uithuiszetting van de treiteraars.

Bezoekverbod
Bij een klassieke familie Tokkie kan het echter wel tien jaar duren voordat er voldoende bewijs is verzameld. Daarom pleit ik voor een de-escalerende aanpak waarbij de slachtoffers niet jarenlang hoeven te lijden onder hun treiterende buren en huisuitzetting veelal voorkomen kan worden. En dat laatste bespaart de samenleving en de woningcorporaties veel kosten. In Engeland werkt men al langer zo. Verhuurder, gemeente of politie kan hier naar de rechter stappen en vragen om een “Anti Social Behaviour Order”. Zo’n gedragsaanwijzing op maat kan de treiteraar bijvoorbeeld verplichten zijn hond te muilkorven of een bezoekverbod voor luidruchtige vrienden opleggen. In Engeland kan dit al binnen twee maanden. Soms is deze aanpak daar te paternalistisch: de rechter heeft mensen bijvoorbeeld al verboden onder de douche te zingen of de liefde luidruchtig te bedrijven. Als een hogere Europese rechter zich over deze zaken buigt, zal die ongetwijfeld oordelen dat het recht op privéleven ernstig is aangetast.

Dagvaarding
Mijn pleidooi is dan ook niet om de Engelse aanpak in ons land te kopiëren, maar om op een snelle en slimmere manier woonoverlast te stoppen. En daar kunnen we bij overlastgevende huurders morgen al mee beginnen. Het Burgerlijk Wetboek maakt het mogelijk dat woningcorporaties bij de civiele rechter vragen een overlastveroorzaker bijvoorbeeld op te dragen zijn tuin op te ruimen of te verbieden nog langer alcohol in de voortuin te nuttigen. In Noord Holland ligt de eerste dagvaarding inmiddels bij de kantonrechter. Hoe meer woningcorporaties deze stap zetten, hoe eerder we slachtoffers van burenoverlast kunnen helpen.

Dit artikel verscheen in eerder in Aedes Magazine november 2013.