Overal waar mensen dicht bij elkaar wonen, is er sprake van overlast. In de nodige zaken leidt dat uiteindelijk tot een rechtszaak. In deze blog bespreek ik het grootste deel van de jurisprudentie over overlast die van 2016 tot maart 2018 is gepubliceerd. Bijna alle uitspraken zijn te vinden op www.rechtspraak.nl. Ik ga in op het burenrecht, gevallen waarin de Vereniging van Eigenaren (VVE) is betrokken en enkele zaken waarin de gemeentelijke overheid probeert op te treden. Er is natuurlijk ook de nodige jurisprudentie over de aanpak van overlast door verhuurders/woningcorporaties, maar daar verschijnt nog een aparte blog over op deze site.

Het burenrecht (Boek 5 van het Burgerlijk Wetboek).

Het burenrecht biedt allerlei mogelijkheden om overlast aan te pakken. Ik schreef daar eerder al een artikel over. Een route om de problemen aan te pakken is het starten van een rechtszaak vanwege onrechtmatige hinder (artikel 5:37 BW).

Zo dagen inwoners van Enschede hun buren voor de rechter vanwege hinder veroorzaakt door een carport. De carport zorgt voor verlies van zonlichtinval en verpest het uitzicht vanuit de jacuzzi. De rechtbank snapt dat eisers de carport niet mooi vinden, maar oordeelt dat geen sprake is van onrechtmatige hinder in de zin van artikel 5:37 BW (Rechtbank Overijssel 25 april 2016, ECLI:NL:RBOVE:2016:1430).

Ook overlast veroorzaakt door opgehangen lichtschermen en hinder veroorzaakt door spelende jongeren in een voetbalkooi worden door rechters niet als onrechtmatig aangemerkt (Rechtbank Rotterdam 19 november 2015, ECLI:NL:RBROT:2015:8363; Rechtbank Den Haag 20 april 2016, ECLI:NL:RBDHA:2016:4160).

Dakgoten en een vervuiling in een casus op Curaçao leiden niet tot overmatig veel duiven en leguanen of onrechtmatige hinder (Gerecht in eerste aanleg van Curaçao 12 september 2016, ECLI:NL:OGEAC:2016:85). In een andere zaak kan de eiser de gestelde geluidsoverlast en het fysieke geweld niet bewijzen en wijst de rechter het gevorderde contactverbod af (Rechtbank Limburg 26 juli 2017, ECLI:NL:RBLIM:2017:7186. Zie voor een vergelijkbare casus: Rechtbank Noord-Holland 16 februari 2017, ECLI:NL:RBNHO:2017:4038).

In sommige zaken winnen de klagende buren. Zo houdt een persoon in een casus meer dan 50 cavia’s in een woning. De cavia’s zorgen voor veel vervuiling en dat trekt ook ratten aan. De buren vorderen o.a. met succes dat het aantal cavia’s moet worden teruggebracht naar acht (Gerechtshof ’s-Hertogenbosch 1 november 2016, ECLI:NL:GHSHE:2016:4864).

In een andere zaak wordt een vrouw verboden om nieuwe sloten aan te brengen aan de gemeenschappelijk deur van een appartementencomplex, trapbekleding los te maken en contact op te nemen met de buren (Rechtbank Amsterdam 18 januari 2018, ECLI:NL:RBAMS:2018:232).

Geluidsoverlast

Veel uitspraken gaan over geluidsoverlast. In enkele zaken winnen de eisers. Zo wordt geluidsoverlast veroorzaakt vanuit een buurthuis als onrechtmatig aangemerkt (Rechtbank Zeeland-West-Brabant 21 september 2016, ECLI:NL:RBZWB:2016:5915). In een andere zaak verplicht de rechter op verzoek van buurtbewoners de gemeente als beheerder van de openbare ruimte een speelkooi ’s avonds en ’s nachts sluiten (Gerechtshof ’s-Hertogenbosch 28 maart 2017, ECLI:NL:GHSHE:2017:1534).

De rechter verbiedt in een casus de gedaagde onder meer om met ballen te gooien of te schieten of anderszins bonkende geluiden te maken op de muur van eisers. In deze zaak veroorzaakt het zoontje van gedaagde veel overlast met het spelen van een bal (Rechtbank Gelderland 13 december 2016, ECLI:NL:RBGEL:2016:7153).

In een andere casus heeft gedaagde 20 windgongen in en rond zijn woning hangen (het vonnis bevat zelfs foto’s!). De rechter verplicht gedaagde deze windgongen te verwijderen (met uitzondering van twee), omdat zij onrechtmatige hinder veroorzaken (Rechtbank Overijssel 13 december 2017, ECLI:NL:RBOVE:2017:4633).

Een andere casus gaat over een luidruchtig café op Curaçao. De rechter verbiedt dit café op verzoek van de buren om voortaan luidruchtige feesten te geven (Gerecht in eerste aanleg van Curaçao, 2 juni 2017, ECLI:NL:IGEAC:2017:90).

Bomen en struiken

De nodige zaken gaan over bomen, struiken en coniferen. Zo moeten buren op last van de rechter twee bomen verwijderen (Rechtbank Oost-Brabant 23 november 2016, ECLI:NL:RBOBR:2016:6501). Buren moeten in een andere zaak coniferen verwijderen. De bamboe mag blijven staan (Rechtbank Limburg 5 juli 2017, ECLI:NL:RBLIM:2017:6913). Zie over andere zaken over bomen en coniferen: Rechtbank Gelderland 15 november 2017, ECLI:NL:RBGEL:2017:6061; Rechtbank Limburg 10 januari 2018, ECLI:NL:RBLIM:2018:131; Gerechtshof ’s-Hertogenbosch 6 februari 2018, ECLI:NL:GHSHE:2018:469).

Camera’s en lampen

Sommige zaken gaan over camera’s of lampen van de buren. De buren in een zaak dagen elkaar over en weer. De overlast- en contactverboden die de ene partij vordert worden afgewezen, maar de vordering van de andere partij om een deurbel met een HD-camera weg te halen wordt wel toegewezen (Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden 20 december 2016, ECLI:NL:GHARL:2016:10345).

In andere zaken moeten opgehangen lampen worden verwijderd (Gerechtshof ’s-Hertogenbosch 15 augustus 2017, ECLI:NL:GHSHE:2017:3626) of een bewakingscamera (Rechtbank Rotterdam 19 juli 2017, ECLI:NL:RBROT:2017:5901).

Ook in een andere casus zijn er wederzijdse vorderingen: een vordering omtrent een terrashaard (die mag blijven) en een vordering over een camera (die moet weg): Rechtbank Gelderland 28 september 2017, ECLI:NL:RBGEL:2017:5188. In een andere casus moet de buurman ook een camera weghalen, omdat er sprake is van een inbreuk op de privacy van de buren en bezoekers (Gerechtshof Den Haag 25 juli 2017, ECLI:NL:GHDHA:2017:2923).

Uitzonderlijke zaken

In een uitzonderlijke casus lukt het buren zelfs om op grond van art. 5:37 BW de eigenaar van een kamerverhuurcomplex te dwingen om dat complex af te breken. De buren ondervinden veel (geluids)overlast van de bewoners van het complex en de lichtinval is ernstig verminderd. De rechter verplicht de eigenaar tot afbraak, ondanks dat de eigenaar een bouwvergunning had (Rechtbank Noord-Nederland 5 oktober 2016, ECLI:NL:RBNNE:2016:4439).

In een andere uitzonderlijke zaak draait het om een buurman die zichzelf het ‘monster van Leersum noemt’. De man veroorzaakt zeer veel overlast voor zijn buren en gedraagt zich intimiderend. Hij is al strafrechtelijk veroordeeld en eerder heeft de civiele rechter hem op grond van artikel 5:37 BW verboden om het perceel van de buren te betreden. Nadat de man dit perceelverbod toch overtrad, verhoogt de rechter in 2010 de dwangsom die volgt op overtreding naar 300.000 euro. In 2016 overtreedt de man het perceelverbod, en de buren leggen beslag op zijn woning. Het monster van Leersum stapt naar de rechter. De civiele rechter oordeelt echter dat het perceelverbod is overtreden en dat de man de 300.000 euro heeft verbeurd. Dat de woning van het monster van Leersum moet worden geveild, betekent niet dat er sprake is een onaanvaardbare noodtoestand (Rechtbank Midden-Nederland 9 november 2016, ECLI:NL:RBMNE:2016:5956).

In een andere zaak is een burenruzie helemaal uit de hand gelopen. De rechter verbiedt het de gedaagde buren o.a. om te intimideren, te schelden, afval in de tuin of op de auto van de buren te deponeren, eieren naar de buren te gooien, middelvingers naar de buren uit te steken, het geluid van de buurkinderen te imiteren en te claxonneren in de nabijheid van de woning van de buren (Rechtbank Midden-Nederland 24 januari 2018, ECLI:NL:RBMNE:2018:318).

VVE

Ook kan een VvE het nodige doen. Zo vordert een VvE met succes dat een bewoner een verbod op het voeren en verzorgen van duiven opgelegd krijgt (Gerechtshof Den Haag 29 maart 2016, ECLI:NL:GHDHA:2016:719).

In een andere zaak legt de VvE juist ten onrechte een geldboete op van 500 euro nadat er geluidsoverlast zou zijn veroorzaakt door een bewoner. De rechter acht onvoldoende bewezen dat er sprake is van onrechtmatige geluidsoverlast en vernietigt de opgelegde geldboete (Rechtbank Noord-Holland 7 november 2016, ECLI:NL:RBNHO:2016:9249).

Lokale overheid onderneemt actie APV

De lokale overheid kan ook tegen overlast optreden. Zo wijst het college van B&W van de gemeente Sint-Oedenrode na een bijtincident een woning aan als plaats waar het verboden is om honden te hebben. De bewoner van de woning moet zijn honden dus wegdoen en stelt dat het college van B&W onrechtmatig handelt. De rechtbank acht het optreden van het college rechtmatig (Rechtbank Oost-Brabant 23 februari 2016, ECLI:NL:RBOBR:2016:689). Ook in andere gemeenten wordt op grond van de APV tegen overlastgevende honden opgetreden (ABRvS 16 maart 2016, ECLI:NL:RVS:2016:700).

Art. 174a Gemeentewet

In een enkel geval sluit de burgemeester op grond van art. 174a Gemeentewet een woning. Dat dit niet altijd succesvol is, bewijzen meerdere uitspraken. Zo wordt de burgemeester van Middelburg teruggefloten als hij een woning sluit vanwege brandstichting, gevaarlijk rijgedrag in de buurt en ernstige geluidsoverlast. De rechter concludeert dat geen sprake is van een ernstige bedreiging van de veiligheid en de gezondheid van mensen in de directe omgeving van de woning (Rechtbank Zeeland-West-Brabant 31 mei 2016, zaaknummer: BRE 16/3392 GEMWT VV, niet op rechtspraak.nl gepubliceerd).

In een andere zaak oordeelt de Afdeling dat de burgemeester ten onrechte een woning op basis van art. 174a Gemeentewet heeft gesloten. Er was met explosieven gegooid naar de woning, die werd bewoond door een prominent lid van een Outlaw Motorcycle Gang. De rechter oordeelt dat het gooien van explosieven naar een woning niet geldt als de vereiste gedraging in de woning waardoor de openbare orde wordt verstoord. Het gooien van de explosieven is namelijk vanuit de woning gedaan (ABRvS 5 april 2017, ECLI:NL:RVS:2017:923).

Zie voor de inzet van het bestemmingsplan binnen de aanpak van een pand dat illegaal wordt gebruikt als clubhuis van een Outlaw Motorcycle Gang: Rechtbank Noord-Nederland 20 december 2017, ECLI:NL:RBNNE:2017:4951.

De burgemeester van Groningen sluit een kamer in een pand op basis van art. 174a Gemeentewet, omdat in de kamer illegale prostitutie heeft plaatsgevonden. De rechter acht deze sluiting rechtmatig (Rechtbank Noord-Nederland 19 december 2017, ECLI:NL:RBNNE:2017:4950).

Verzoek tot handhaving

Soms probeert een burger ook de lokale overheid te verplichten om overlast aan te pakken. Zo stapt een inwoner van Amstelveen naar de civiele rechter om het college van B&W te laten verplichten om tegen overlastgevende buurtbewoners op te treden. Volgens de burger dient het college de APV te handhaven. De civiele rechter wijst de vordering af: de burger dient een verzoek tot handhaving in te dienen bij het college en vervolgens – bij een afwijzing van dat verzoek – uiteindelijk naar de bestuursrechter te stappen (Rechtbank Amsterdam 20 april 2016, ECLI:NL:RBAMS:2016:2030).

Een andere casus gaat over een coffeeshop. Bewoners verzoeken de burgemeester om handhavend op te treden tegen een coffeeshop. De coffeeshop zou een te grote handelsvoorraad hebben. De burgemeester besluit vervolgens de coffeeshop een waarschuwing te geven. De bewoners willen dat de burgemeester de coffeeshop sluit en stappen naar de rechter. Dat blijkt tevergeefs, de burgemeester mocht volstaan met een waarschuwing (Rechtbank Overijssel 28 juli 2017, ECLI:NL:RBOVE:2017:3023).

Buurtbewoners vragen in een andere zaak de burgemeester om handhavend op te treden tegen een dorpshuis. In het dorpshuis vinden luidruchtige muziekrepetities plaats. De burgemeester oordeelt dat er een gevaar bestaat voor de openbare orde en beveelt op basis van art. 172 lid 3 Gemeentewet dat de repetities moeten worden gestaakt. Vervolgens wordt het dorpshuis beter geïsoleerd, en trekt de burgemeester het bevel in. De buurtbewoners zijn het daarmee oneens en stappen naar de rechter. De Afdeling acht de intrekking van het bevel echter gerechtvaardigd (ABRvS 28 december 2016, ECLI:NL:RVS:2016:3494).

In andere zaken proberen buurtbewoners de komst van overlastgevende (kamer)bewoners te voorkomen (zie bijvoorbeeld Rechtbank Limburg 23 december 2016, ECLI:NL:RBLIM:2016:11216). Zo stelt een buurtbewoner met succes beroep in tegen een verleende onttrekkingsvergunning. Hij is bang dat de kamerverhuur leidt tot ernstige overlast en meent dat het college van burgemeester en wethouders de leefbaarheid onvoldoende hebben meegewogen bij het nemen van het besluit. De rechtbank vernietigt het besluit van het college en de Afdeling is het daarmee eens (ABRvS 10 februari 2016, ECLI:NL:RVS:2016:336. Zie ook Rechtbank Midden-Nederland 8 december 2016, ECLI:NL:RBMNE:2016:6571; Rechtbank Overijssel 21 december 2016, ECLI:NL:RBOVE:2016:5062). In een andere zaak zijn buren niet succesvol bij het tegenhouden van een complex waarin 217 woningen voor jongeren worden gerealiseerd (ABRvS 16 maart 2016, ECLI:Nl:RVS:2016:704).